عبدالله بن مسکان (دائرة‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی)اِبْن مُسْکان، ابومحمدعبدالله (د قبل از ۱۸۳ق /۷۹۹م)، از راویان امام موسی کاظم (علیه‌السلام) ، می باشد. ۱ - زندگینامهوی در کوفه می زیسته و از موالی قبیله عنزه و به نقلی قبیله عجل بوده است [۱]
ابن بابویه محمد، «مشیخة»، فقیه من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۵۸، به کوشش حسن موسوی خرسان، ج ۴، نجف، ۱۳۷۷ق.
[۲]
نجاشی احمد، الرجال، ج۱، ص۲۱۴، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
درباره زندگی او اطلاعات بسیار اندک است.۲ - اختلاف علما در مورد ویدر این که وی از اصحاب امام صادق (علیه‌السلام) نیز بوده باشد، اختلاف وجود دارد، چنانکه از طرفی به نقل عیاشی از یونس بن عبدالرحمان ، صحابی امام کاظم (علیه‌السلام)، با این که ابن مسکان ناقل بسیاری از سخنان امام صادق (علیه‌السلام) بوده، تنها یک حدیث از ایشان استماع نموده است. [۳]
طوسی محمد، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۸۲-۳۸۳، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
نجاشی [۴]
نجاشی احمد، الرجال، ج۱، ص۲۱، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
نیز روایت وی از امام صادق (علیه‌السلام) را محرز ندانسته و تنها وی را از راویان امام کاظم (علیه‌السلام) شمرده است.در حالی که ابن فضّال، [۵]
ابن ماکولا علی، الاکمال، ج۷، ص۲۵۷، بیروت، نشر محمد امین دمج.
برقی [۶]
برقی احمد، الرجال، ج۱، ص۲۲، به کوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۴۲ش.
و طوسی [۷]
طوسی محمد، رجال، ج۱، ص۲۶۴، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق /۱۹۶۱م.
او را در شمار اصحاب امام صادق (علیه‌السلام) آورده‌اند و در منابع حدیثی امامیه موارد زیادی روایت ابن مسکان از آن امام دیده می‌شود که در برخی به مستقیم بودن روایت تصریح شده است. [۸]
ابن بابویه محمد، التوحید، ج۱، ص۱۳۷، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، تهران، ۱۳۸۷ق.
۳ - وثاقت و مشایخ ویبه هر حال آنچه درباره ابن مسکان مسلم است، توثیق وی از جانب رجال شناسان امامی و برشمردن او در میان اصحاب اجماع است [۹]
طوسی محمد، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۷۵، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
[۱۰]
طوسی محمد، فهرست، ج۱، ص۱۹۶، به کوشش محمود رامیار، مشهد، ۱۳۵۱ش.
[۱۱]
نجاشی احمد، الرجال، ج۱، ص۲۱۴، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
او از مشایخ بسیاری روایت کرده که از آن میان ابوبصیر لیث مرادی، زرارة بن اعیان ، جابربن یزید جُعفی ، بُرید بن معاویه عجلی، هشام بن سالم جوالیقی ، ابان ابن تغلب ، محمد بن مسلم، ابن ابی یعفور و محمد بن علی حلبی را می‌توان ذکر کرد [۱۲]
ابن بسطام عبدالله و حسین، طب الائمة، ج۱، ص۵۵، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۵م.
[۱۳]
فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر، ج۱، ص۱۶۵، نجف، ۱۳۵۴ق.
[۱۴]
کلینی محمد، الکافی، ج۶، ص۱۴۳، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۸۸ق.
[۱۵]
طوسی محمد، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۳۰، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
[۱۶]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۱۶۸، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
[۱۷]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۱۷۴، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
[۱۸]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۲۴۵، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
[۱۹]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۷، ص۴۱، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
۴ - راویان از ابن مسکاندر شمار راویان وی نیز باید از صفوان بن یحیی، یونس بن عبدالرحمان ، محمد بن سنان، حمّاد بن عیسی، حمّاد بن عثمان، ایوب بن نوح، جمیل بن دراج، حسن ابن علی بن فضّال، حسن بن محبوب و ابن ابی عمیر یاد کرد [۲۰]
برقی احمد، المحاسن، ج۱، ص۱۴۵، به کوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۷۰ق.
[۲۱]
کلینی محمد، الکافی، ج۷، ص۱۴۴، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۸۸ق.
[۲۲]
ابن بابویه محمد، التوحید، ج۱، ص۳۵۲، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، تهران، ۱۳۸۷ق.
[۲۳]
ابن بابویه محمد، علل الشرائع، ج۱، ص۳۷۷، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۶م.
[۲۴]
ابن بابویه محمد، کمال الدین، ج۱، ص۲۶۲، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق.
[۲۵]
نجاشی احمد، الرجال، ج۱، ص۲۱۴، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
[۲۶]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۳۰۷، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
[۲۷]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۱۷۴، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
[۲۸]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۲۸۵، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
[۲۹]
طوسی محمد، تهذیب الاحکام، ج۸، ص۳۹، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق.
۵ - آثار ابن مسکاننجاشی [۳۰]
نجاشی احمد، الرجال، ج۱، ص۲۱۴، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
از آثار وی کتاب فی الامامة و کتاب فی الحلال و الحرام را بر شمرده و تصریح کرده که بیش‌تر مطالب اثر اخیر برگرفته از روایات استادش محمد بن علی حلبی بوده است.۶ - وفاتبه گفته همو [۳۱]
نجاشی احمد، الرجال، ج۱، ص۲۱۵، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
ابن مسکان در روزگار امامتامام کاظم (علیه‌السلام) (د ۱۸۳ق) درگذشته است. ۷ - فهرست منابع(۱) ابن بابویه محمد، التوحید، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، تهران، ۱۳۸۷ق. (۲) ابن بابویه محمد، علل الشرائع، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۶م. (۳) ابن بابویه محمد، کمال الدین، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق. (۴) ابن بابویه محمد، «مشیخة»، فقیه من لایحضره الفقیه، به کوشش حسن موسوی خرسان، نجف، ۱۳۷۷ق، ج ۴. (۵) ابن بسطام عبدالله و حسین، طب الائمة، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۵م. (۶) ابن ماکولا علی، الاکمال، بیروت، نشر محمد امین دمج. (۷) برقی احمد، الرجال، به کوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۴۲ش. (۸) برقی احمد، المحاسن، به کوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۷۰ق. (۹) طوسی محمد، اختیار معرفة الرجال، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش. (۱۰) طوسی محمد، تهذیب الاحکام، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق. (۱۱) طوسی محمد، رجال، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق /۱۹۶۱م. (۱۲) طوسی محمد، فهرست، به کوشش محمود رامیار، مشهد، ۱۳۵۱ش. (۱۳) فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر، نجف، ۱۳۵۴ق. (۱۴) کلینی محمد، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، ۱۳۸۸ق. (۱۵) نجاشی احمد، الرجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق. ۸ - پانویس
۹ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «ابن‌مسکان»، ج۴، ص۱۷۶۷. |